درس استاد

پرسشهای نقش و فرش و پاسخهای این کارشناس برجسته و فرهیخته را می خوانید

1- از چه تاریخی در کار فرش وارد شدید و در این کار چه اندازه عشق و اعتقاد و تا چه اندازه آموزش (تجربی) دخالت داشت؟

2- آموزگاران اولیه شما در این عرصه چه کسانی بودند؟

3-  کار شما به تصدیق بسیاری از دست اندرکاران حرفه ای نوعی کار در سطح بالای تخصصی و کارشناسی به خصوص در زمینه فرشهای قدیمی و کهنه ،است دستیابی به این تجربه را مدیون چه اصولی هستید؟

4-  می دانیم که شناخت فرش در ایران بیش از آن که دانشی علمی و آکادمیک باشد کاری حاصل تجربه و تماس طولانی با فرش است. چه راهی میتوان پیدا کرد که این تجربه علمی بتواند به نوعی آکادمیک و دانشگاهی شده و به دانشجویان در شناخت درست از فرشهای سرزمینشان یاری رساند؟

5- شک نیست که از نظر کارشناس خبره ای مثل شما یک نگاه کافیست که کم کیف و قدمت و ارزش نسبی فرش را حدس بزنید اما برای آن که بتوانیم این آگاهی و نور معرفتی را که در ذهن و اندیشه شما وجود دارد اندکی به معیارهای لمس و به بیانی علمی تبدیل کنیم ممکن است بفرمایید اولین معیاری که در یک فرش کهنه و قدیمی مورد نظر شما قرار می گیرد.

الف- کدامست؟

ب چرا؟

6- می دانیم که به دلیل گستردگی عرصه تولید فرش، این معیارها به هنگام کاربرد درباره فرش یک منطقه و یا یک دوره و یا حتی یک خاندان و یا یک فرد کاربرد دشوارتری می یابند. در این دسته بندیها چه معیارهایی اولویت می یابد.

7- به دلیل ارزش فرشهای قدیمی و یا معتبر کپی و بازسازی آنها کاری است که از گذشته رایج بوده و بعضا نمونه هایی وجود دارد که میتواند به خوبی با نمونه اصلی برابری کرده و یا بهتر از آن باشد. بدیهی است نفس این امر تا زمانی که منجر به انبوه سازیهای بی هویت نشود در کار فرش چندان نابه جا نیست. اما مواردی پیش میآید که نظر کارشناسانی نظیر جنابعالی برای تشخیص اصل بودن نمونه ضرورت پیدا می کند ( نظیر آن چه که چند سال قبل در مورد فرشی که ادعا می شد متعلق به دوران صفوی است پدید آمد. در این شرایط شیوه عمل چیست؟ (حتماً جنابعالی اطلاع دارید که در دنیای خارج روشهای بسیار پیشرفته ای نظیر تعیین طول عمر كربنها و غیره وجود دارد که کار را بسیار آسان کرده است).

8-با توجه به سابقه طولانی جنابعالی در شناسایی فرشها و تعدد و فراوانی فرشهای زیبا و با کیفیتی که از زیر دست شما

عبور کرده است آیا می توانید معیاری ولو نسبی از فرش زیبا و با کیفیت ایرانی بدست دهید. آیا این زیبایی را فقط باید در فرشهای شهری که طراحان بزرگ و صاحب نام آنها را طراحی کرده اند دید و یا این که این امر می تواند در فرشهای کوچک پارچه غیر شهری که در نقاط مختلف ایران و در روستاهای دور دست و

یا در بین عشایر بافته شدهاند نیز وجود داشته باشد.

9-  با توجه به آنچه شما یک فرش خوب ایرانی می دانید نمونه هایی از زیباترین فرشهای را که در طول عمر خود دیده اید با ذکر اندکی از مشخصات آنها یاد کنید.

10- به عنوان یک کارشناس امین و صاحب نظر حتماً در قضاوتهای زیادی مشارکت کرده اید که بعضا به نوعی جنجال برانگیز بوده است می توانید چند مورد از این قضاوتهای خود را یاد کنید.

جوابها:

۱ و ۲- اینجانب مهدى ثقه چی ( سقط چی ) بعد از اینکه در حدود هفت سال در شهر همدان در کار فرش خدمت مرحوم فرسائی ( حاج محمد ) که در آن روزها حجم کار ایشان نسبتاً زیاد بود بنده توانستم مقداری آموزش ببینم.بعد از دوره ی هفت سال، از همدان به تهران آمدم و برای خود مشغول خرید و فروش فرشهای دست دوم شدم جوان بودم و علاقمند ، روزی ۱۸ ساعت کار میکردم و به داد و ستد فرشهای کهنه ادامه دادم. البته شناخت کامل همه فرشهای قدیمی زیاد ساده نیست به فرمایش بوعلی سینا تا بدانجا رسید دانش من که بدانم همی که نادانم.

3- در آن ایام فرشهای کهنه نسبت به حالا زیاد بود بنده نزد پزرگان فرش آن تاریخ میرفتم و فرشهایی را که نزد آنها می دیدم نسبت به خصوصیات از لحاظ کهنه بودن و رنگ و نقشه و خلاصه همه خصوصیات آنها سوال می کردم و جواب می شنیدم کم کم نسبت به قدرت و فهم خود معاملات فرشهای کهنه می کردم.

4-برای پیشرفت دانشجویان عزیز فرش نیاز هست که از دیدن دوره دانشگاه فرش که حتماً استادان بزرگوار دانشگاه بطور کامل آنها را آموزش میدهند که در هر ماه چند جلسه ای به محل هایی که فرشهای کهنه هنری هست بروند و از نزدیک ببیند و لمس کنند و از اساتید سوال کنند و به جواب آنها به دقت گوش کنند.

5- بطور کلی فرشهای کهنه و اصیل از نقشه و رنگ و مواد اولیه مرغوب برخوردار میباشند و مورد تایید اساتید می باشند.

6- در هر محلی و منطقه ای که قالیبافی زیر نظر خبرگان و علاقه مندان قرار گیرد حتماً فرشهای ایشان خوب و بی عیب خواهد بود.

7- چنانچه از فرشهای اصیل و کهنه و با ارزش کپی برداری شود در صورتی که تعدادی کمی باشد اشکالی ندارد البته اکثراً برای تشخیص فرشهای کهنه و بسیار قدیمی برای اساتید امکان تشخیص وجود دارد. با اینکه در مقابل اساتید عزیر در بازارها و در گوشه و کنار ایران تشریف دارند بسیار ناچیز هستم، لیکن در طول عمر فرشهای بسیار کم نظیر دیده ام در ایران ) ولی متاسفانه اغلب آنها به کشورهای خارج رفته است. چه خوب بود که مسئولین محترم وقت میتوانستند با کمک خبرگان بازار تعدادی از آنها برای موزهای فرش کشور کنار بگذارند.

9- تا آنجا که در خاطر دارم چندین پارچه بهترین قالیچه های فراهان ابریشم تمام و پشم و کاشان از محتشم و یک تخته کاشان کار فیلسوف که در حال حاضر در اختیار کمیته حضرت امام خمینی قرار دارد به مساحت ۳۷ متری و تعداد زیادی فرشهای کهنه کم نظیر شهری و دهاتی باف از جمله چندین تخته فرشهای عشایری قشقایی دیده ام.

10- حقیر در چندین کارشناسی شرکت کرده ام خوشبختانه هیچکدام جنجال برانگیز نبوده است.